KISIRLAŞTIRILMIŞ KÖPEKLERDE BESLENME

Köpeklerde puberta (ergenlik), hayvana ve çevreye bağlı birçok değişkenden etkilenmekle birlikte genellikle 8-12 aylık yaş aralığında görülmektedir. Ergenlik sürecinde ırk özellikleri büyük rol oynamaktadır. Tüm faktörler göz önüne alındığında köpeklerde ergenlik 4. ayda başlayabilir veya 20. aya kadar da gecikebilir. Genellikle küçük ırklar büyük ırklardan, dişiler ise erkeklerden daha erken ergenlik dönemine girmektedir. Irk özelliklerine de bağlı olarak köpekler genellikle 6 aylık olduktan sonra kısırlaştırılabilmektedir.

Kısırlaştırma, erkek ya da dişi bir köpeğin üreme yeteneğini sonlandırmak için tasarlanmış, yaygın olarak kullanılan bir prosedürdür. Erkek ve dişi köpeklerin kısırlaştırılmasında kullanılan farklı yöntemler mevcuttur. Kısırlaştırma işlemi ile bazı sağlık risklerinin ve istenmeyen davranış özelliklerinin azaltabileceği gerçeği günümüzde bu işlemin rutin köpek bakımının bir parçası haline gelmesinde önemli bir faktör olmuştur.

Günümüzde veteriner hekimlikte evcil hayvanlara en sık yapılan ameliyat kısırlaştırmadır. Standartlara uygun bir klinikte ve alanında yetkin kişilerce yapılan kısırlaştırma işleminde sağlık riski oldukça düşüktür. İşlem genel anestezi altında gerçekleştirilmektedir. Bu bağlamda operasyon sırasında köpekler herhangi bir acı hissetmemektedir. Gerekli hallerde operasyon sonrası ağrıların azaltılmasına yönelik olarak veteriner hekim tarafından ağrı kesici ilaçlar verilebilir. Çoğu evcil hayvan kısırlaştırma operasyonu sonrası hızla (genellikle 24-48 saatte) normale dönmektedir.

İşlemin alanında uzman veteriner hekimlerce yapılması gerekmektedir. Aksi halde operasyon başarısız olabilir ya da operasyon sonrası komplikasyonlar şekillenebilir. Örneğin dişi hayvanlar kısırlaştırılırken yumurtalıkların tam olarak alınamaması durumunda ilerleyen süreçlerde tekrar kızgınlık belirtileri görülebilir. Operasyon sonrası bakımlar titizlikle yapılmalıdır. Yara hattında aşırı kızarıklık, akıntı ve kötü koku gibi istenmeyen durumlar oluşmuşsa vakit kaybedilmeden veteriner hekim ile iletişime geçilmelidir.

KISIRLAŞTIRMANIN FAYDALARI NELERDİR?

Yapılan bilimsel araştırmalar kısırlaştırma işlemi sonrası testosteron ve östrojen gibi cinsiyet hormonlarının seviyesinin azalması sonucunda, üreme sistemi ve üreme sistemi ile ilişkili doku ve organlarda meydana gelebilecek hastalıklarda azalma olduğunu göstermektedir. Örneğin kısırlaştırma sonrası dişi köpeklerde meme tümörü ve rahim enfeksiyonları, erkeklerde ise testis kanseri ve prostat hastalığı riski azalmaktadır.

Kısırlaştırılan erkek ve dişi hayvanlarda farklı davranışsal değişiklikler gözlenmektedir.

Genel olarak;

- Dışarıda dolaşma isteğinde azalma,

- Agresif davranışlarda ve saldırganlıkta azalma,

- Sosyal ilişkilerde düzelme,

- Karşı cinse olan ilgide azalma,

- Üreme ile ilişkili davranışlarda azalma,

- Erkek köpeklerde idrar ile işaretleme davranışında azalma görülmektedir.

KISIRLAŞTIRMADAN SONRA KÖPEKLERDE GÖRÜLEN DEĞİŞİMLER NELERDİR?

Kısırlaştırma işleminden sonra köpek metabolizmasında pek çok değişim meydana gelir. Köpek sahipleri kısırlaştırma sonrası ilk evrede depresyon belirtileri gözlemlediklerini belirterek bazen pişmanlık yaşayabilmektedir. Davranışlarda değişim ve hareketlerde yavaşlama, operasyon sonrası dönem için normal bir durumdur ve kısa sürede geçeceği unutulmamalıdır. Kısırlaştırma işlemi sonrası tedirginlik ve stres hali bir süre devam edebilir. Yara iyileşmesini temin etmek için operasyon sonrası yakalık kullanımı önerilebilmektedir. Yakalık kullanımı genellikle stres yaratan bir durum olsa da hayvan sağlığı için önemli bir uygulamadır.

Kısırlaştırılan dişi hayvanlarda seksüel aktivite görülmemektedir. Erkeklerde ise eskisi kadar yoğun olmasa da bir miktar çiftleşme isteği görülebilir.  

Kısırlaştırılan köpekler değişen metabolik etkinlik sonucunda genellikle daha sakin bir mizaca sahip olurlar. Bu durum hem onun hem de sahibinin daha rahat bir yaşam sürmesini sağlar. Cinsiyet hormonlarına bağlı bir etki olmayacağından bu anlamda daha stabil bir döneme girerler. Yukarıda bahsedilen bazı hastalıklara karşı risklerin azalması sonucunda daha sağlıklı ve mutlu bir hayat sürebilirler.

KISIRLAŞTILMA SONRASI KÖPEKLERDE BESLENME DÜZENİ

Kısırlaştırma sonrası meydana gelen hormonal değişimler erkek ve dişi köpeklerde metabolik hızın azalmasına neden olabilir, kısır hayvanlarda yaşın da ilerlemesi ile birlikte enerji gereksinimi azalmaktadır. Kısırlaştırma sonrası dönemde bir miktar iştah artışı da görülebilir. Bu süreçte evcil dostunuza yardımcı olmanız gerekmektedir. Kilo alımını önlemek için gerekli durumlarda porsiyon kısıtlamasına gidilebilir. Köpeğinizin beslenme düzenine müdahale etmezseniz, aşırı kilo artışı ve obezite şekillenebilir. Burada hatırlatılması gereken önemli nokta, kısırlaştırma işleminin doğrudan obeziteye neden olmadığıdır. Kilo artışına neden olan durum alınan enerjinin eskisi kadar hızlı yakılamaması ve vücutta yağ olarak depolanmasıdır. Beslenme, günlük aktivite ve egzersiz düzeni oturana kadar aşırı mama tüketiminden uzak durulmalı ve vücut kondisyonu izlenmelidir. Kontrolsüz bir şekilde kilo artışı olduysa zayıflama programı uygulanmalıdır.

Detaylı bilgi için “Köpeklerde İdeal Beslenme ve Kilo Kontrolü” yazımızı okuyabilirsiniz.

Köpeğinizin hem ideal kiloda kalmasını sağlamak hem de tüm beslenme gereksinimlerinin yeterli ve dengeli karşılandığından emin olmak için kısırlaştırılmış köpekler için özel olarak formüle edilmiş mamalar tercih edilmelidir. Kısırlaştırılmış köpekler için özel olarak üretilen mamalar sadece enerji alımını kısıtlamakla kalmaz. Yağ metabolizmasını destekler, tokluk hissi sağlar, karaciğerin yükünü hafifletir, iskelet ve eklem sağlığının korunmasına yardımcı olur.

Köpekler kısırlaştırma sonrası hatalı beslenme düzeni ve yanlış mama seçimine bağlı olarak ilerleyen yaşamında obezite, şeker hastalığı (diyabetes mellitus), eklem rahatsızlıkları, kalp, karaciğer ve böbreklerde işlev bozukluğu gibi pek çok hayati problem ile karşılaşılabilir.  

Kısırlaştırılan köpeklerde beslenme sürecinin düzenlenmesi konusunda uzmanlardan yardım alabilirsiniz.

Doç. Dr. Eren KUTER

MAKÜ, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı