Kış Aylarında Kedi Bakımı

Kediler ırk özelliklerine bağlı olarak farklı tüy yapısına (uzun – kısa, sık – seyrek, kalın – ince gibi) sahip olabilen canlılardır. Tüylerin önemli görevlerinden biri vücut sıcaklığının sabit tutulmasına yardımcı olmaktır. Kedi ırklarının çoğu ılıman iklimin hâkim olduğu coğrafi bölgelerden köken aldığından soğuk hava şartlarına karşı dirençleri düşüktür. Kısacası ırklar arasında bazı farklar olsa da düşük çevre sıcaklığı sağlık riskleri taşımaktadır. Kedilerin bakım ve beslenmesinde kış aylarında nelere dikkat edilmelidir? Gelin birlikte bakalım.

Kedilerde Soğuk Hassasiyeti

Çevre sıcaklığının düşmesine karşı hassasiyet bakımından kedi ırkları arasında farklılıklar bulunmaktadır. Kedilerin soğuğa olan toleransını etkileyen çok sayda etmen vardır. Bunlardan bazıları;

- Vücut boyutu: Genel olarak iri yapılı kediler soğuğa karşı daha dayanıklıdır.

- Vücut kompozisyonu: Bu konudaki temel etmen vücut yağ düzeyidir. Deri altı yağ dokusu doğal bir yalıtkandır. Vücudunda düşük düzeyde yağ bulunan kediler soğuk çevre şartlarına karşı daha duyarlıdır.

- Tüy yapısı: Kalın ve sık tüy yapısına sahip kediler soğuğa karşı daha dayanıklıdır.

- Köken: Soğuk iklimin hâkim olduğu coğrafi bölgelerden köken alan ırkların doğal olarak soğuğa karşı tolerasyonları yüksektir.

- Tüy rengi: Siyah ve benzeri koyu renkte tüye sahip olan kediler genel olarak soğuğa karşı daha dayanıklıdır. Bunun temel nedeni koyu rengin güneş ışınlarını daha fazla absorbe edebilmesi başka bir deyişle güneş ışınlarıyla gelen ısı enerjisinden daha fazla yararlanabilmesidir.

- Yaş: Yavru ve yaşlı kedilerin vücut sıcaklığını dengeleyebilme (termoregülasyon) kabiliyetleri, sağlıklı ergin kedilere kıyasla daha düşüktür.

 - Sağlık durumu: Sağlıklı kedilerin vücut sıcaklığını sabit tutabilme özelliği, hasta kedilere göre çok daha iyidir.

- Barındırma koşulları: Dışarıda beslenen ya da günün bir kısmını dışarıda geçirebilen kediler, sürekli korunaklı koşullarda bulundurulan ve dışarı çıkma imkanı olmayan ev kedilerine kıyasla soğuk hava koşullarına daha dayanıklıdır.   

Kedilerde Hipotermi ve Soğuklama (Soğuk Isırması)

Kediler için kritik çevre sıcaklığının 0°C olduğu söylenebilir. Sıcaklık 0°C’nın altına indiğinde hipotermi, soğuklama (soğuk çarpması, soğuk ısırması) ve donma görülme olasılığı yükselmektedir.

Kedilerde ideal vücut sıcaklığı 38,6°C iken dakikadaki solunum sayısı ortalama 20-25 ve dakikadaki kalp atım sayısı ise 140-210 arasındadır. Hayvana ya da çevreye bağlı koşulların etkisi ile vücut sıcaklığının 37°C’nin altına düşmesi ile hipotermi süreci başlar. Hipotermi oluştuğunda merkezi sinir sisteminin işleyişi bozulur, solunum ve kalp atım sayısını etkileyen çok tehlikeli bir süreç başlar. Duruma müdahale edilmezse kardiyovasküler sistem yetmezliğine neden olabilir. Hipotermi mamanın sindirim sisteminde işlenmesini de olumsuz etkileyerek, beslenme gereksinimlerinin karşılanamamasına da neden olabilmektedir.

Hipotermi belirtileri;

- Hareketlerde yavaşlama, düşkün görünüm ve uyuşukluk hali

- Soğuk cilt, solgun ve mavimsi-morumsu mukozalar

- Şiddetli titreme

- Göz bebeklerinin büyümesi ve pupillar refleksin zayıflaması

- Yavaş ve zahmetli solunum

- Kalp atım sayısının azalması

- Uyarılara ve komutlara geç yanıt verme ya da hiç yanıt verememe

Uzun süre düşük çevre sıcaklığına maruz kalan kedilerde deriye yakın kan damarları daralmaktadır. Bu durum başta deri olmak üzere farklı dokulara zarar vermektedir. Soğuklama olarak adlandırılan bu durum vücudun herhangi bir bölgesinde meydana gelebilse de genel olarak kulak, kuyruk ve patileri etkilemektedir. Soğuk çevresel koşullara maruz kalan kediler kendilerini güvenli bir yere alamayabilir. Bu sebeple soğuklama belirtilerinin fark edilmesi birkaç gün sürebilmektedir.

Soğuklama belirtileri;

- Etkilenen bölge soğuktur ve renk değişikliği görülür (soluk, morumsu/grimsi).

- Cilt koyu renkte ve pulumsu yapıdadır.

- Şişlik görülebilir.

- Kabarcıklar veya ülser benzeri görünüm meydana gelebilir.

Hafif şiddetli hipotermi olgularında kedi sahibi hayvanını korunaklı ve sıcak bir yere alarak müdahale edebilir. Gerekiyorsa hafif sıcak bir havlu yardımı ile vücut sıcaklığının düzenlenmesine katkıda bulunabilir. Ancak şiddetli hipotermi ya da soğuklamanın yukarıdaki belirtileri görüldüğünde vakit kaybedilmeden Veteriner Hekim ile irtibata geçilmelidir.

Evcil Kediler İçin Kış Hazırlığı

Öncelikli olarak deri ve tüy sağlığı temin edilmelidir. Bu konudaki temel etmen ise beslemedir. Sağlıklı bir cilt yapısı için kedilerin beslenme gereksinimleri (özellikle A vitamini, omega-3 yağ asitleri, çinko, bakır, biyotin, kükürtlü amino asitler gibi) yeterli ve dengeli olarak karşılanmalıdır. Bunun için mama seçimine çok dikkat edilmelidir. Diğer bir nokta ise vücut sıcaklığını dengelemede kullanılan enerji düzeyinin yeterli olmasıdır. Bu bağlamda kullanılan mamanın yağ içeriği büyük önem taşımaktadır. Gerekli hallerde porsiyon miktarı ve öğün sayısı arttırılabilir. Ek olarak taze, temiz ve ideal sıcaklıktaki (mümkünse oda koşullarındaki sıcaklığa sahip) suya sınırsız erişim sağlanmalıdır.

https://www.mamamax.com.tr/appetite-yetiskin-kuru-kedi-mamasi-adult-cat-tavuk-etli-15kg

Kedinin barındırıldığı çevre sıcaklığının 21 – 22,5°C olması önerilmektedir. Bu sıcaklığı temin edebilmek için mümkünse akıllı termostatlar kullanılabilir. Evde olmadığımız zamanlarda kombilerimizi kapatıyor olabiliriz ancak evcil dostumuzu da unutmamalıyız. Evde olmasak bile sıcaklığın 15,5°C’nin altına inmemesi için gerekli tedbirleri almamız gerekmektedir. Kediniz yavru, yaşlı ya da hasta ise bu sıcaklık yetersiz kalabilmektedir.

Kediniz için uygun bir dinlenme ve uyku alanı oluşturmanız önerilmektedir. Kediler genel olarak belli dinlenme ve uyku noktalarını tercih etseler de özellikle kış aylarında daha sıcak bir bölge arayabilir. Böyle bir durumda dinlenme alanın (minder, yatak gibi) yeri değiştirilebilir. Dinlenme alanının altına ısıtıcı tabla ya da ped koyulabilir. Yatak materyali de önem taşımaktadır. Isı yalıtımı özelliği yüksek olan dolgu ve kumaşlar kullanılarak üretilmiş olanlar tercih edilmelidir.

Gündüz saatlerinde gün ışığından yararlanımı arttırmak için dinlenme alanı güneş gören, cama yakın bir bölgeye taşınabilir. Gün ışığının içeriye girmesi için perde ve panjurlar açık tutulmalıdır.

Kedi giysileri kullanılan diğer bir uygulamadır. Giysi kullanımında görselden ziyade işleve önem verilmelidir. Isı yalıtımının ideal olarak sağlanması için uygun materyalden üretilmiş ve kedinin vücuduna oturan giysiler tercih edilmelidir. Kullanılan giysi vücudu sarmalı ancak sıkmamalıdır, aksi halde dolaşım sorunlarına ve tahrişe neden olabilir.

Kış Aylarında Sokağa Çıkan Evcil Kedilerde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Dışarıda gezip eve gelmeyi seven bir kediniz varsa havanın soğuk olması sebebiyle bunu engellemek hayvan refahı açısından doğru olmaz. Günün belli saatlerini dışarıda geçiren bir kedinin erişimini kısıtlamak yerine evi onun için daha cazip hale getirmek daha doğrudur. Genel olarak çevre sıcaklığının düşmesi sonucunda birçok kedi dışarıda geçirdiği süreyi kendiliğinden azaltmakta ya da dışarıya hiç çıkmamaktadır. Dışarı çıkan kedilerin beslenme gereksinimleri daha yüksek olmaktadır. Ek olarak dış temas olduğu için bağışıklık sisteminin de sürekli güçlü tutulması gerekmektedir. Bu yönü ile değerlendirildiğinde bağışıklık sistemini güçlendirmeye yönelik mama ya da mama takviyelerinin kullanılması yararlı olacaktır.

Kış Aylarında Dışarı Çıkan Kediler Hakkında Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Noktalar

Kış aylarında, araçlarda kullanılan cam suları donma engelleyici maddeler içermektedir. Antifrizli cam sularında bulunan etilen glikol kediler için zehirli bir maddedir. Özellikle oto sanayi yakınlarında ikamet ediyorsanız etilen glikol (antifriz) zehirlenmesine çok dikkat etmelisiniz. Konu hakkında detaylı bilgi için kediler için “Kediler İçin Zararlı Gıda Maddeleri Nelerdir?” yazımızı inceleyebilirsiniz.

Dışarıdan gelen kedinin patileri mutlaka kontrol edilmelidir. Soğuk çevre koşullarında yaralanma veya soğuk ısırmasına karşı gerekli kontroller düzenli olarak yapılmalıdır. Yolların buzlanmasını engellemek için kullanılan tuz ya da kimyasal maddeler kedilerin patisinde tahrişe neden olabilir. Ayrıca ayak tabanına yapışan maddeler yalanma ile vücuda alınarak toksikasyon (zehirlenme) oluşturabilirler. Nemli ve ılık bir bezle patilerin temizlenmesi doğru bir uygulamadır.

Kış Aylarında Sokak Kedileri İçin Neler Yapılabilir?

Soğuk kış günlerinde dışarıda yaşam süren kedilere öncelikle korunaklı bir barınma alanı sağlanmalıdır. Koşullara göre yeri geldiğinde içi yalıtılmış ve tabanına uygun materyal örtülmüş bir karton kutu bile kullanılabilir.

Yukarıda da söz edildiği gibi vücut sıcaklığının dengede tutulabilmesi tüy-deri sağlığı ve beslenme ile doğrudan ilişkilidir. Sokak kedilerinin vücut sıcaklıklarını koruyabilmeleri için tam ve dengeli bir mama tüketmeleri gerekmektedir. Sunulan mama uygun besin madde bileşimine sahip olmalı ve kuru bir kap veya zeminde servis edilmesine özen gösterilmelidir. Mama servisi kedilerin kendi aralarında rekabet etmelerine engelleyecek şekilde yapılmalıdır. Bunun için farklı bölgelere mama koyulabilir. Mamaya ilave olarak taze ve temiz suyun sağlanmasına da özen gösterilmeli ve suyun donmasını önlemek için gerekli tedbirler alınmalıdır.

Doç. Dr. Eren KUTER

MAKÜ, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı