KEDİLERDE YAŞ MAMA KULLANIMI

Kediler, tüketecekleri mama konusunda oldukça hassas canlılardır. Minik dostlarımızın bir diyeti severek tüketebilmesi için sunulan ürün tat, koku ve kıvam açısından uygun olmalıdır. Standartlara uygun olarak hazırlanan yaş mamalar kedilerin beslenme gereksinimlerini karşılamanın yanında, etobur olan dostlarımıza beslenme hazzı da sunmaktadır. Kedi sahipleri yaş mama ya da yaş ve kuru mamanın birlikte kullanımı konusunda doğru bilgiye erişmekte zorluk yaşamakta ve kafalarında çok sayıda soru oluşmaktadır.

Yaş mama kediler için uygun mu, yaş mama hangi sıklıkla kullanılmalıdır, yaş mamanın zararı var mı, yaş mamayı sadece ödül olarak mı kullanmalıyım gibi yoğun olarak karşılaşılan soruların cevaplarını sizler için derledik.

Yaş mama nedir?

Evcil hayvan yemleri bilimsel olarak farklı özelliklerine göre sınıflandırılabilmektedir. Diyetin içerdiği nem (su) miktarı da bu sınıflandırmada kullanılan özellikler arasında yer almaktadır. Nem içeriklerine göre mamalar sulu, yarı sulu ve kuru olmak üzere üç kategoriye ayrılmaktadır. Bu sınıflandırmaya göre bir mamanın sulu mama kategorisinde yer alabilmesi için genel olarak %60-70’in üzerinde su içermesi gerekmektedir.

Kediler yaş mama tüketmeli midir?

Yiyecek seçimi söz konusu olduğunda kedilerin kendilerine has tercihleri vardır. Bazıları katı/gevrek tekstürden hoşlanırken, bazıları ise ıslak/jelimsi özellikteki ürünleri tüketme eğilimi göstermektedir. Kedilerin tüketeceği mamanın yaş, kuru ya da kombine olacağına karar vermeden önce tüketeceği diyetin tüm beslenme gereksinimlerini yeterli ve dengeli olarak karşılayacağından emin olunmalıdır. Genel besleme yaklaşımı olarak kullanılacak ürün tam ve dengeli olduğu sürece yaş ya da kuru olması fark etmeksizin sağlıklı bir beslenme sağlanabilir. Kuru mama genellikle fiyat, saklama kolaylığı, porsiyonlama ve ağız-diş sağlığı gibi konularda yaş mamaya göre daha avantajlı olarak görülmektedir. Yaş mamaların da kuru mamaya göre avantajlı olduğu yönler vardır.

Kediler zorunlu etçil (obligat carnivor) canlılardır. Sindirim sistemleri de bu özelliklerine paralel olarak işlev göstermektedir. Doğal hayatta avlanarak beslenirler ve sindirim sistemleri de tüketilen eti işlemeye yatkındır. Yaş mamalar nem içeriği bakımından doğal kedi diyetine benzerlik göstermektedir.

Kediler ihtiyaç duydukları suyu üç temel kaynaktan sağlayabilmektedir. Bunlar içilen su, diyet ile gelen su ve metabolik işlemler esnasında açığı çıkan sudur. Köpeklere kıyasla daha az su içme eğiliminde olan kediler için diyet ile gelen su göz ardı edilemeyecek önemli bir su kaynağıdır. Bir örnek ile açıklamak gerekirse %70 su içeren yaş mamadan 100 g tüketen bir kedinin sindirim sistemine mama ile birlikte 70 g su girer.

Kedilerin sindirim sistemi yüksek düzeyde karbonhidratı kullanmaya yatkın değildir. Uzun süre ve aşırı miktarda karbonhidrat alımı sonucunda sindirim sistemi sorunları, obezite ve diyabet gibi sağlık problemleri ile karşılaşılabilmektedir. Yaş mamalar, kuru mamaya kıyasla genellikle daha az karbonhidrat içermektedir. Bu bağlamda yaş mama kullanımı söz konusu risklerin azaltılmasında rol oynayabilmektedir.

Yaş mamanın zararları var mı?

Yaş ve kuru mamaların birbirlerine kıyasla avantajlı ve dezavantajlı yönleri mevcuttur. Basit bir kıyaslama yapmak gerekirse;

Yaş mama

Artıları:

Yüksek düzeyde su ve protein, düşük düzeyde karbonhidrat içermektedir. Raf ömrü uzundur, açılmadığı taktirde uzun süre tazeliğini korur. Yoğun aromatik özelliktedir.

Eksileri:

Maliyeti yüksektir. Enerji düzeyi düşüktür. Porsiyon ya da öğün ayarlaması zordur. Açıldıktan sonra hızla tüketilmesi gerekir. Mikrobiyal üreme bakımından oldukça risklidir.

Kuru mama

Artıları:

Daha ekonomiktir. Ambalajı açıldıktan sonra daha uzun süre saklanabilir. Porsiyonlaması kolaydır. Yüksek enerji içeriğine sahiptir.

Eksileri:

Düşük düzeyde su ve protein içermektedir. Yüksek miktarda karbonhidrat içermektedir. Aşırı kiloya yatkınlık oluşturabilir.

Ağız ve diş sağlığı bakımından kıyaslamada da benzer şekilde birbirine karşı avantajlı ve dezavantajlı oldukları durumlar mevcuttur. Ağız-diş problemi yaşayan kedilerde öncelikli olarak problemin kaynağı tespit edilmelidir. Temel etken belirlendikten sonra mama değişikliğinin problemin çözümünde ne derece etkili olacağı araştırılmalıdır. Yaşanan problemin çözümünde mamanın kıvam/tekstür/sertlik değişiminin etkisi olacaksa mama değişimi yapılmalıdır.  

Yaş mama kullanımında yarar ya da zarardan bahsetmek yerine, kullanımında karşılaşılabilen zorluklardan söz dilebilir. Yaş mamalar hakkında oldukça yaygın olan bazı yanlış bilgiler vardır. Bunların en önemlilerinden biri yaş mamaların kediler için bir ödül öğünü olduğudur. Bu düşüncenin yaygın kabul görüş sebebi kuru mama ile oluşturulan beslenme düzeninin arasına yaş mamanın fazlalık olarak girdiği algısıdır. Sanılanın aksine yaş mama kullanımı ile de sağlıklı bir beslenme düzeni sağlayabilmek mümkündür.

Diğer bir yaygın yanlış ise yaş mamanın çok yüksek besleyici değere sahip olduğu, bu yüzden obeziteye yol açabileceği algısıdır. Standartlara uygun olarak üretilen yaş mamalar, beslenme tavsiyeleri doğrultusunda kullanıldığında kilo problemine yol açmamaktadır. Kilo problemi yaşayan kedilerin çoğunda sorunun temel kaynağı kedi sahibinin önerilen beslenme düzeninin dışına çıkması ve aşırı miktarda mama servis etmesidir.

Kedilere ne sıklıkta yaş mama verilmelidir?

Kedilerde beslenme düzeni kuru mama, yaş mama ya da bunların uygun bir kombinasyonu temeline oturtulabilir. Sağlıklı kedilerde fizyolojik duruma uygun olarak günlük beslenme gereksinimleri yeterli ve dengeli karşılanıyorsa enerji ve besin maddelerinin kuru mamadan, yaş mamadan veya bunların kombinasyonundan gelmesinin çok büyük bir farkı yoktur.

Rutin beslenme düzeni kuru mama üzerine planlanmış kedilerde de bazı durumlarda yaş mama kullanılabilir. Özellikle çevre sıcaklığının yüksek olduğu dönemlerde bazı öğünlerin yaş mama şeklinde sunulması, su gereksiniminin karşılanmasına yardımcı olmaktadır.

Kedinizin mama tüketmeyi reddettiği hastalık veya operasyon sonrası bakım gibi dönemlerde yaş mama kullanılması, mama tüketiminin sağlanmasına ve sindirim sistemi işlevlerinin sürdürülebilmesine yardımcı olabilmektedir.

Gebeliğin son döneminde ya da doğum sonrası emzirme döneminde artan beslenme ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için de yaş mama kullanılabilir. Sütten kesim ve mamaya alıştırma dönemindeki yavruların mama yemesini teşvik etmede de yaş mama oldukça yararlı olabilmektedir. Yavru kedi bakımı yazımızda da (yazının linkini verebiliriz) detaylı şekilde açıklandığı gibi yeni doğan kedilerde süt dişleri yaşamın ilk 5-8 haftalık döneminde görülmeye başlamaktadır. Çene, ağız ve diş gelişimi henüz tamamlanmayan yavru kediler katı mamayı çiğnemekte zorlanabilmektedir. Bu gibi durumlarda yaş mama sunulması mama tüketimini sağlayabilme açısından faydalı olabilmektedir.

Yukarıda söz edildiği şekilde yaş mama temel olarak bir ödül maması olmasa da bazı durumlarda ödül olarak kullanılabilir. Ödül olarak kullanılan yaş mamalarda sunulan porsiyonda asla aşırıya kaçılmamalı, verilen yaş mama miktarının ya da ödül verme sıklığının artmasının kedinizin sağlığını tehdit edebileceği unutulmamalıdır.

Sonuç olarak;

- Yaş mamalar rutin beslenme düzeninde veya belirli dönemlerde kullanılabilir.

- Ne amaçla kullanılacak olursa olsun, tercih edilecek ürün besleme otoriteleri tarafından belirlenen standartlara uygun olmalıdır.

- Porsiyonlama, beslenme önerilerine uygun olarak dikkatle yapılmalıdır. Kedim çok seviyor diyerek aşırıya kaçılmamalıdır.

- Ambalajı açılan yaş mama buzdolabında saklanmalı ve uzun süre depolanmamalıdır.

- Özellikle hava sıcaklığının yüksek olduğu dönemlerde sunulan yaş mamanın kısa sürede tüketildiğinden (uzun süre açıkta kalmadığından) emin olunmalı, gerekiyorsa porsiyon sayısı artırılmalı ve miktarı küçültülmelidir.

Doç. Dr. Eren KUTER

MAKÜ, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı